همه ما به دنبال پیش‌بینی حرکت بعدی بازار هستیم تا سود خوبی به دست بیاوریم. اما واقعیت این است که پیش‌بینی دقیق بازار تقریباً غیرممکن است. با این حال، ابزارهایی در تحلیل تکنیکال وجود دارند که به ما کمک می‌کنند تا *احتمالات* حرکت بازار را بهتر درک کنیم و نقاط کلیدی مثل حمایت‌ها و مقاومت‌های احتمالی را شناسایی کنیم.
یکی از این ابزارهای بسیار پرطرفدار و کاربردی، به‌خصوص برای شناسایی نقاط پایان پولبک‌ها (اصلاح‌های موقت در روند اصلی)، فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracement) نام دارد. شاید اسمش کمی پیچیده به نظر برسد، اما استفاده از آن در نمودارها آنقدرها هم سخت نیست و می‌تواند دید خوبی به شما بدهد.
در این مقاله، قصد داریم به زبان ساده و قدم به قدم توضیح دهیم که فیبوناچی اصلاحی چیست، چرا مهم است و چگونه می‌توانید با استفاده از آن در نمودارهای بورس تهران، نقاط احتمالی برگشت یا توقف قیمت را شناسایی کنید.
فیبوناچی اصلاحی چیست؟ ابزاری بر اساس نسبت‌های طلایی طبیعت!
احتمالاً اسم لئوناردو فیبوناچی، ریاضی‌دان ایتالیایی قرن دوازدهم، را شنیده‌اید. او دنباله‌ای از اعداد را کشف کرد (۰، ۱، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ۲۱، ۳۴، ۵۵، ۸۹ و ...) که هر عدد حاصل جمع دو عدد قبلی است. اما نکته جالب‌تر، نسبت‌هایی است که از تقسیم این اعداد بر هم به دست می‌آید. معروف‌ترین این نسبت‌ها، نسبت طلایی (حدود ۱.۶۱۸) و معکوس آن (حدود ۰.۶۱۸) هستند.
این نسبت‌ها در بسیاری از پدیده‌های طبیعی، از رشد گیاهان و حلزون‌ها گرفته تا ساختار کهکشان‌ها، دیده می‌شوند. تحلیلگران تکنیکال معتقدند که این الگوهای طبیعی در رفتار انسان‌ها (که در نهایت باعث حرکت قیمت در بازار می‌شوند) نیز تکرار می‌شوند و می‌توانند در نمودارهای قیمت سهام هم ظاهر شوند.
فیبوناچی اصلاحی، ابزاری است که این نسبت‌ها را به صورت درصدهایی کلیدی روی نمودار قیمت نمایش می‌دهد. این درصدهای مهم که به آن‌ها "سطوح فیبوناچی" می‌گوییم، عبارتند از:
• ۲۳.۶%
• ۳۸.۲%
• ۵۰% (این سطح مستقیماً از نسبت‌های فیبوناچی به دست نمی‌آید اما به دلیل اهمیت روانی و تکنیکال آن در بازار، به عنوان یک سطح فیبوناچی استفاده می‌شود.)
• ۶۱.۸% (نسبت طلایی معکوس و بسیار مهم)
• ۷۸.۶%
این سطوح، نقاطی را روی نمودار نشان می‌دهند که قیمت پس از یک حرکت قوی (صعودی یا نزولی)، ممکن است در زمان اصلاح (پولبک) به آن‌ها واکنش نشان دهد؛ یعنی یا در آن سطح متوقف شده و به روند اصلی برگردد، یا با قدرت از آن عبور کند و به سمت سطح بعدی برود.
چرا فیبوناچی اصلاحی مفید است؟
فرض کنید یک سهم در بورس تهران را زیر نظر دارید که یک روند صعودی قوی را شروع کرده است. قیمت سهم مدتی بالا رفته و حالا وارد فاز اصلاحی (پولبک) شده است؛ یعنی قیمت کمی در حال کاهش است. این اصلاح می‌تواند فرصت خرید خوبی برای کسانی باشد که از روند اصلی جا مانده‌اند، اما سوال مهم این است: این اصلاح تا کجا ادامه پیدا می‌کند و از کجا احتمالاً قیمت دوباره شروع به رشد می‌کند؟
اینجاست که فیبوناچی اصلاحی به کمک ما می‌آید! با رسم این ابزار روی نمودار، می‌توانیم سطوح احتمالی را که قیمت ممکن است در آن‌ها متوقف شود و دوباره به سمت بالا حرکت کند، شناسایی کنیم. این سطوح همان ۲۳.۶%، ۳۸.۲%، ۵۰%، ۶۱.۸% و ۷۸.۶% هستند.
به طور خلاصه، فیبوناچی اصلاحی به شما کمک می‌کند تا:
• نقاط احتمالی حمایت یا مقاومت را در طول یک اصلاح شناسایی کنید.
• نقطه ورود مناسب برای خرید در یک روند صعودی (پس از اصلاح) یا فروش در یک روند نزولی (پس از اصلاح) را تخمین بزنید.
• نقطه احتمالی حد ضرر (Stop Loss) خود را تعیین کنید (مثلاً کمی پایین‌تر از یک سطح مهم فیبوناچی).
چگونه فیبوناچی اصلاحی را روی نمودار رسم کنیم؟ (قدم به قدم)
رسم فیبوناچی اصلاحی روی نمودارها در اکثر نرم‌افزارهای تحلیل تکنیکال (مثل مفیدتریدر، ره‌آورد ۳۶۵، ایزی‌تریدر و...) بسیار ساده است و ابزار آن به صورت پیش‌فرض وجود دارد. مراحل کلی به این صورت است:
برای شناسایی نقاط احتمالی حمایت در یک روند صعودی:
1. یک روند صعودی واضح را در نمودار قیمت سهم مورد نظرتان پیدا کنید.
2. پایین‌ترین نقطه مهم کف نوسانی یا Swing Lowدر ابتدای این روند صعودی را پیدا کنید.
3. بالاترین نقطه مهم سقف نوسانی یا Swing Highدر انتهای این موج صعودی (قبل از شروع اصلاح فعلی) را پیدا کنید.
4. ابزار فیبوناچی اصلاحی را از منوی ابزارها انتخاب کنید.
5. از نقطه کف (پایین‌ترین قیمت) کلیک کرده و بکشید تا به نقطه سقف (بالاترین قیمت) برسید. ابزار به صورت خودکار سطوح فیبوناچی را بین این دو نقطه رسم می‌کند.
برای شناسایی نقاط احتمالی مقاومت در یک روند نزولی:
1. یک روند نزولی واضح را در نمودار قیمت سهم مورد نظرتان پیدا کنید.
2. بالاترین نقطه مهم (سقف نوسانی) در ابتدای این روند نزولی را پیدا کنید.
3. پایین‌ترین نقطه مهم (کف نوسانی) در انتهای این موج نزولی (قبل از شروع اصلاح صعودی فعلی) را پیدا کنید.
4. ابزار فیبوناچی اصلاحی را انتخاب کنید.
5. از نقطه سقف (بالاترین قیمت) کلیک کرده و بکشید تا به نقطه کف (پایین‌ترین قیمت) برسید. ابزار سطوح فیبوناچی را بین این دو نقطه رسم می‌کند.
حالا روی نمودار شما خطوط افقی درصدهای فیبوناچی ظاهر شده‌اند. این خطوط همان سطوح احتمالی حمایت (در روند صعودی) یا مقاومت (در روند نزولی) هستند که قیمت ممکن است در آن‌ها واکنش نشان دهد.
نکات مهم:
استفاده از فیبوناچی اصلاحی به تنهایی کافی نیست و مانند هیچ ابزار دیگری در تحلیل تکنیکال،به تنهایی برای پیش‌بینی دقیق بازار کاربرد ندارد پس به نکات زیر توجه کنید:
• سطوح فیبوناچی احتمالی هستند نه قطعی: قیمت لزوماً در این سطوح متوقف نمی‌شود یا برنمی‌گردد. ممکن است از آن‌ها عبور کند.
• نیاز به تایید دارند: بهترین حالت این است که سطوح فیبوناچی با سایر ابزارها و مفاهیم تحلیل تکنیکال همپوشانی داشته باشند. مثلاً اگر یک سطح فیبوناچی (مثل ۶۱.۸%) دقیقاً روی یک خط حمایت یا مقاومت قبلی یا نزدیک به یک میانگین متحرک مهم قرار گرفت، اعتبار آن بیشتر می‌شود.
• به رفتار قیمت (Price Action) در سطوح توجه کنید: وقتی قیمت به یک سطح فیبوناچی می‌رسد، به نحوه واکنش آن دقت کنید. آیا کندل‌های برگشتی قوی تشکیل می‌شوند؟ آیا حجم معاملات در آن نقطه افزایش می‌یابد؟ این‌ها می‌توانند نشانه‌های تایید باشند.
• بازار همیشه در روند نیست: فیبوناچی اصلاحی در بازارهایی که روند مشخصی (صعودی یا نزولی) دارند بهتر عمل می‌کند. در بازارهای خنثی یا پرنوسان بدون روند مشخص، ممکن است کارایی کمتری داشته باشد.
• تمرین کافی: بهترین راه برای یادگیری استفاده از فیبوناچی اصلاحی، تمرین روی نمودارهای واقعی (حتی نمودارهای گذشته) است. رسم کنید، ببینید قیمت چگونه واکنش نشان داده است و تجربه کسب کنید.
فیبوناچی اصلاحی یک ابزار قدرتمند و محبوب در تحلیل تکنیکال است که بر اساس نسبت‌های طبیعی فیبوناچی، سطوح احتمالی حمایت و مقاومت را در طول اصلاحات قیمت نشان می‌دهد. یادگیری نحوه رسم و استفاده از این ابزار می‌تواند به شما کمک کند تا نقاط احتمالی پایان پولبک‌ها و فرصت‌های ورود یا خروج از معاملات را در بازار بورس تهران شناسایی کنید. به یاد داشته باشید که این ابزار یک کمک‌کننده است و نباید به تنهایی برای تصمیم‌گیری استفاده شود. آن را در کنار سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال و بنیادی به کار ببرید و همیشه مدیریت ریسک را جدی بگیرید. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. فیبوناچی اصلاحی را روی نمودارهای مختلف تمرین کنید و ببینید چگونه می‌تواند دید بهتری از حرکت احتمالی قیمت به شما بدهد.
