در سرمایه گذاری دو مفهوم کلیدی برای ارزیابی سهام وجود دارد: ارزش اسمی و ارزش ذاتی
ارزش اسمی به قیمت رسمی و ثابتی اشاره دارد که معمولاً بر روی اسناد مالی و سهام درج می‌شود. این ارزش بیشتر جنبه حسابداری دارد و لزوماً بازتاب دهنده ارزش واقعی دارایی در بازار نیست
از سوی دیگر، ارزش ذاتی به قیمتی اشاره دارد که یک سرمایه‌گذار با توجه به تمام اطلاعات موجود، شامل عملکرد مالی، دارایی‌ها و پتانسیل رشد، برای یک دارایی در نظر می‌گیرد. این ارزش نشان‌دهنده قیمت منصفانه‌ای است که یک دارایی باید در بازار داشته باشد
درک تفاوت این دو مفهوم، به سرمایه‌گذاران کمک میکند تا تصمیمات بهتری بگیرند و از پرداخت بیش از حد برای سهام یا دارایی‌ها اجتناب کنند
- نحوه محاسبه ارزش اسمی و ارزش ذاتی:
ارزش اسمی معمولاً به‌سادگی قابل محاسبه است زیرا این مقدار توسط شرکت صادرکننده اوراق بهادار تعیین می‌شود و در زمان انتشار در اسناد رسمی مانند گواهی سهام یا اوراق قرضه درج می‌شود. این مقدار معمولاً ثابت است و تغییر نمی‌کند، مگر در شرایط خاصی مانند تجزیه سهام یا افزایش سرمایه
- سهام: ارزش اسمی هر سهم معمولاً در اساسنامه شرکت یا برگه سهام مشخص می‌شود. برای مثال، اگر شرکت سهامی عامی سهم‌های خود را با ارزش اسمی 1000 ریال عرضه کند، ارزش اسمی هر سهم 1000 ریال خواهد بود
- اوراق بدهی: در مورد اوراق بدهی نیز، ارزش اسمی همان مقداری است که در پایان دوره سررسید به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود
ارزش ذاتی بر خلاف ارزش اسمی، به‌سادگی قابل تعیین نیست و برای محاسبه آن باید به روش‌های تحلیلی و محاسباتی مختلف متوسل شد. ارزش ذاتی یک دارایی نشان‌دهنده ارزش واقعی آن بر اساس تحلیل‌های مالی و آینده‌نگری است. روش‌های مختلفی برای محاسبه ارزش ذاتی وجود دارد از جمله: روش تنزیل جریان های نقدی، روش نسبت های مالی، روش سودآوری و غیره
مثالی جهت درک موضوع و نحوه تحلیل تفاوت ارزش ها:
فرض کنید شرکتی به نام "الف" قصد دارد سهام جدیدی را به بازار عرضه کند. این شرکت تصمیم می‌گیرد که هر سهم را با ارزش اسمی 1000 ریال (یعنی 100 تومان) منتشر کند. این ارزش اسمی در واقع یک مقدار اسمی و ثابت است که توسط شرکت تعیین شده و در مدارک رسمی و برگه سهام ذکر می‌شود. این ارزش اسمی در طول زمان ثابت باقی می‌ماند، مگر اینکه شرکت تصمیم به تغییر آن (مثلاً در صورت تجزیه سهام یا افزایش سرمایه) بگیرد
برای محاسبه ارزش ذاتی، باید به بررسی عواملی مانند درآمدها، هزینه‌ها، جریان‌های نقدی آتی و سایر متغیرهای اقتصادی پرداخت، فرض کنید شرکت "الف" هر سال 2000 ریال سود به ازای هر سهم تولید میکند و شما پیش‌بینی می‌کنید که این سود به مدت 5 سال ادامه خواهد داشت. همچنین، فرض کنید نرخ تنزیل شما 10% است، برای محاسبه ارزش ذاتی با استفاده از روش تنزیل جریان‌های نقدی ارزش ذاتی هر سهم از شرکت "الف" با توجه به جریان‌های نقدی آینده آن، حدود 7578.92 ریال برآورد شده است
مقایسه دو ارزش
- ارزش اسمی: همان 1000 ریال است که در برگه‌های سهام آمده و توسط شرکت تعیین شده است
- ارزش ذاتی: با توجه به محاسبات، 7578.92 ریال به دست آمده است که نشان‌دهنده ارزش واقعی هر سهم با توجه به تحلیل‌های مالی و اقتصادی است
اگر قیمت فعلی هر سهم در بازار کمتر از ارزش ذاتی آن باشد، مثلاً 6000 ریال، می‌توان نتیجه گرفت که سهم در بازار زیر ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و ممکن است یک فرصت خرید مناسب باشد. اما اگر قیمت بازار بالاتر از ارزش ذاتی باشد، ممکن است سهام در بازار بیش از حد ارزش‌گذاری شده باشد و احتیاط بیشتری در خرید آن لازم باشد
بنابراین ارزش ذاتی یک سهم به ما نشان میدهد که چه سهمی ارزش خرید دارد و چه سهمی بدون در نظر داشتن بنیاد قوی و براساس جهت بازار رشد کرده است فلذا این عامل به ما کمک میکند در دوران رکود کمتر دچار زیان شده و بتوانیم با انتخاب سهم مناسب، سرمایه گذاری مدیریت شده داشته باشیم.
