اگر به دنیای سرمایهگذاری در بورس وارد شده باشید، حتماً با واژههایی مانند "تحلیل بنیادی"، "سود هر سهم (EPS)" و "شاخص P/E" برخورد کردهاید. یکی از پرکاربردترین ابزارها برای تحلیل اولیه یک سهم، نسبت قیمت به درآمد یا همان شاخص P/E است. در این مطلب، به زبان ساده توضیح میدهیم که شاخص P/E چیست، چگونه محاسبه میشود و چه کاربردی در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری دارد.
شاخص P/E چیست؟
شاخص P/E مخفف عبارت Price to Earnings Ratio است. این شاخص نشان میدهد که سرمایهگذاران حاضرند چند برابر سود یک سهم را برای خرید آن پرداخت کنند. به بیان سادهتر، اگر یک شرکت در یک سال سود مشخصی بهازای هر سهم به دست آورد، شاخص P/E به ما میگوید قیمت فعلی آن سهم چند برابر این سود است.
فرمول محاسبه:

برای مثال، اگر قیمت یک سهم 1000 تومان باشد و شرکت در سال گذشته 100 تومان سود بهازای هر سهم تولید کرده باشد، P/E آن برابر با 10 خواهد بود. یعنی شما دارید 10 برابر سود سالانه شرکت برای خرید این سهم پرداخت میکنید.
کاربرد شاخص P/E در تحلیل سهام
1. مقایسه ارزش سهم با دیگر شرکتها
شاخص P/E به شما امکان میدهد ارزش یک سهم را با شرکتهای دیگر در همان صنعت مقایسه کنید. بهعنوان مثال، اگر P/E شرکت "الف" برابر با 8 و شرکت "ب" برابر با 15 باشد، احتمالاً شرکت "الف" نسبت به "ب" ارزانتر است (البته باید شرایط دیگر را هم بررسی کرد).
2. شناسایی سهام گران یا ارزان
بهطور کلی:
o P/E بالا ممکن است نشاندهنده این باشد که بازار انتظار رشد بالایی از شرکت دارد یا سهم بیش از حد گران شده است.
o P/E پایین میتواند به این معنا باشد که سهم کمتر از ارزش واقعیاش قیمتگذاری شده یا بازار انتظار رشد کمی از آن دارد.
3. تحلیل روانشناسی بازار
اگر در یک بازه زمانی مشخص، P/E یک سهم نسبت به گذشتهاش خیلی بالا یا پایین باشد، میتواند نشاندهنده هیجانات بازار یا تغییر دیدگاه سرمایهگذاران نسبت به آن شرکت باشد.

چه عواملی روی شاخص P/E تأثیر میگذارند؟
• سودآوری شرکت (EPS)
اگر شرکت سود بیشتری تولید کند، در صورت ثابت ماندن قیمت، P/E کاهش مییاب..
• قیمت سهم
اگر قیمت سهم بالا رود و سود شرکت ثابت بماند، P/E افزایش مییابد.
• رشد آینده شرکت
شرکتهایی که انتظار میرود در آینده رشد زیادی داشته باشند، معمولاً P/E بالاتری دارند چون سرمایهگذاران حاضرند بیشتر برای آن پرداخت کنند.
محدودیتهای شاخص P/E
• مقایسه فقط در یک صنعت معتبر است:
P/E شرکتهای دارویی با شرکتهای خودروسازی قابل مقایسه نیست، چون ساختار سوددهیشان متفاوت است.
• تأثیر سودهای غیرتکراری:
اگر یک شرکت بهصورت موقت سود بالا بهدست آورد، P/E کاهش مییابد، اما این سود ممکن است پایدار نباشد.
. شرکتهای زیانده:
اگر شرکتی زیانده باشد (EPS منفی)، عملاً P/E قابل محاسبه یا معنادار نخواهد بود.
شاخص P/E یکی از ابزارهای مهم در تحلیل بنیادی است که به سرمایهگذاران کمک میکند ارزش سهام را ارزیابی و با دیگر سهمها مقایسه کنند. با اینکه این شاخص بسیار مفید است، اما نباید تنها عامل تصمیمگیری باشد. ترکیب P/E با دیگر شاخصها مانند P/B (نسبت قیمت به ارزش دفتری)، رشد سود، وضعیت بازار و تحلیل صنعت، دید کاملتری از وضعیت یک سهم به شما خواهد داد.