اگر به‌تازگی وارد بازار بورس تهران شده‌اید و با مفاهیمی مثل اعتبار معاملاتی (اهرم) یا اندیکاتورها آشنا می‌شوید، احتمالاً با نام اندیکاتور ATR برخورد کرده‌اید. در این مطلب ساده و کاربردی می‌خواهیم به زبان ساده توضیح بدهیم که ATR چیست، چه کمکی به مدیریت ریسک می‌کند، و چطور در معاملات اهرمی می‌تواند ابزار بسیار مفیدی باشد.

اندیکاتور ATR چیست؟

ATR  مخفف Average True Range  به معنی "میانگین دامنه واقعی نوسان" است. این اندیکاتور توسط "ولز وایلدر" ابداع شده و به ما نشان می‌دهد که قیمت یک سهم در یک بازه زمانی مشخص (مثلاً 14 روز گذشته) چقدر نوسان داشته است.
به زبان ساده‌تر، ATR عددی است که میزان نوسانات طبیعی یک سهم را به ما می‌گوید. این اندیکاتور روند قیمت را پیش‌بینی نمی‌کند، بلکه فقط کمک می‌کند بفهمیم سهم چقدر بالا و پایین می‌رود.

چرا ATR برای معاملات اهرمی مهم است؟

در بورس تهران وقتی از اهرم استفاده می‌کنیم (یعنی با گرفتن اعتبار از کارگزاری، بیشتر از سرمایه اصلی‌مان خرید می‌کنیم)، ریسک ما بالا می‌رود. چون سود و ضرر ما بزرگ‌تر از حالت معمول خواهد بود. بنابراین در معاملات اهرمی، مدیریت ریسک اهمیت بسیار زیادی دارد.
اینجاست که ATR وارد بازی می‌شود.
ATR به ما کمک می‌کند:
1.    حد ضرر منطقی‌تری تعیین کنیم
2.    میزان نوسان سهم را قبل از ورود بررسی کنیم
3.    به اندازه اعتبار، ریسک حساب شده‌ای بپذیریم

چطور با ATR حد ضرر تعیین کنیم؟

فرض کنید سهمی را خریداری کرده‌اید و ATR آن عدد 80 ریال را نشان می‌دهد. این یعنی این سهم در روزهای اخیر حدود 80 ریال در روز نوسان داشته است. حالا اگر حد ضرر شما خیلی نزدیک (مثلاً 50 ریال پایین‌تر از قیمت خرید) باشد، احتمال زیادی وجود دارد که سهم طبق نوسانات طبیعی خودش پایین برود و حد ضررتان فعال شود، در حالی که سهم هنوز در مسیر کلی خودش بوده است.
برای همین بسیاری از معامله‌گران از فرمول ساده‌ای برای حد ضرر استفاده می‌کنند:
حد ضرر = قیمت خرید -  1.5 الی 2 برابر ATR
مثلاً اگر سهمی را روی قیمت 5000 ریال خریده‌اید و ATR آن 80 است، حد ضررتان می‌تواند بین:
5000 - (1.5 × 80) = 4880
تا
5000 - (2 × 80) = 4840
تنظیم شود.

مدیریت حجم معامله با کمک ATR

یکی دیگر از کاربردهای ATR در معاملات اهرمی این است که حجم معامله را بر اساس میزان نوسان تنظیم کنیم.
اگر سهمی نوسان زیادی دارد (ATR بالا)، بهتر است حجم کمتری از آن بخریم چون ریسکش بالاست. اما اگر سهمی ATR پایین‌تری دارد، می‌توانیم کمی با خیال راحت‌تر وارد شویم.
به این روش معین کردن حجم معامله می‌گویند، که به زبان ساده یعنی "هر چقدر نوسان بیشتر، حجم معامله کمتر!"

جمع‌بندی

در معاملات اهرمی بورس تهران که با استفاده از اعتبار کارگزاری انجام می‌شود، اگر بدون مدیریت ریسک جلو برویم، خیلی سریع ممکن است ضررهای بزرگی تجربه کنیم. استفاده از اندیکاتور ATR یکی از روش‌های هوشمندانه برای کنترل ریسک است.
با استفاده از ATR می‌توانید:
•    حد ضررهای منطقی‌تری تعیین کنید
•    بفهمید سهمی چقدر پرریسک است
•    حجم معامله‌تان را بر اساس نوسان واقعی تنظیم کنید
پس اگر به‌تازگی از اعتبار استفاده می‌کنید یا قصد دارید وارد معاملات اهرمی شوید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً ATR را در تحلیل‌هایتان لحاظ کنید.